Wonderwoods
Auteur: Foka Kempenaar
Samen met Boeri’s verticale bos vormt de MVSA-toren Wonderwoods. Een project dat ook wel het ‘zusterbos’ van de Utrechtse heuvelrug wordt genoemd. Groen voert de boventoon: bij Boeri aan de gevel, en bij de MVSA-toren vooral aan de binnenzijde.
In het Utrechtse Beurskwartier verrezen twee torens die samen meer zijn dan beton en glas. Wonderwoods brengt één hectare aan groen terug de stad in – met bomen, struiken en planten van formaat. Zo draagt het project direct bij aan de stedelijke ambitie: gezond leven in een compacte, verdichte omgeving.
In de MVSA-toren vind je naast 109 koop- en huurappartementen ook bijna 15.000 m2 aan kantoorruimte. De kantoorverdiepingen zijn zo ontworpen dat ze een gezonde en productieve werkomgeving bieden: vanuit de kantoren heb je veelal direct toegang tot de grote wintertuinen en atria. Die groene zones zorgen voor een sterke verbinding tussen binnen en buiten. Bovendien zijn er diverse daktuinen en deelt dit gebouw een semi-openbaar dakpark via een verbinding op 25m hoogte met de Boeri-toren.
Jeroen Schilder (senior architect MVSA): “De betonnen vloeren en kolommen zorgen voor structurele stabiliteit, terwijl de wintertuinen zorgen voor daglicht en functioneren als natuurlijke filters voor lucht en geluid.” Het contrast tussen transparante glasgevels en solide beton geeft het gebouw zijn opvallende uitstraling en versterkt de beleving van openheid. De groene plekken zijn zo ingericht dat bewoners en bezoekers in alle seizoenen verbinding ervaren met de natuur.
De MVSA-toren is te herkennen aan subtiele ronde hoeken en een verticaal ritme. De constructie is deels gemaakt in prefab (de kantoorverdiepingen) en deels met in het werk gestort beton (de woonverdiepingen).
Dat de bouwmethode voor de constructie varieert in de MVSA-toren, hangt samen met het feit dat het onderste deel van de toren naast horeca ook een museale functie herbergt: een Japans collectief voor digitale kunst (museum Nowhere), dat onder andere hoge eisen stelt aan de vloerbelastingen (gemiddeld 1000 kg/m² veranderlijke belastingen). “Het museum wilde vloeren vrij kunnen indelen, dus zijn er kolomvrije ruimten gecreëerd, met grote overspanningen.”
Vandaar dat het casco van de MVSA-toren is ontworpen op een open stramien van prefab kolommen en balken. Zo biedt het gebouw maximale indeelvrijheid en zijn zware vloerbelastingen mogelijk, zonder dat vloeren dikker zijn uitgevoerd. Kanaalplaten met druklaag zorgen voor de benodigde draagkracht, terwijl twee prefab betonkernen zorgen voor stabiliteit.
Vanaf de zesde verdieping wisselt de bouwmethodiek: de woonlagen zijn in het werk gestort, met breedplaatvloeren en massieve wanden die bijdragen aan akoestisch comfort. Op diezelfde verdieping is ook de enige overdrachtsconstructie gemaakt: een compacte door projectpartners genoemde ‘zwevende fundering’ die de overgang tussen kantoren en woningen opvangt.
Vanwege deze overgang is de bovenste kantoorverdieping wat hoger. Wel kon deze extra verdiepingshoogte tot een minimum beperkt blijven, dankzij vroegtijdige intensieve afstemming met de installatieadviseur: de overdracht van de installaties en de constructieve overdrachtsconstructie zijn namelijk in dezelfde hoogte ontworpen.
Op de daken liggen semi-openbare tuinen, ook vanaf de andere toren bereikbaar via een met groen omzoomde loopbrug. Onder zware elementen als bomen en keien ligt een verdikte breedplaatvloer. “Dankzij vroeg overleg met de groenadviseur is de beplanting slim gepositioneerd. Daarbij beperkt de constructieve versterking zich tot waar die echt nodig is.”
Het vervaardigen van de prefab gevelelementen van de MVSA-toren vroeg om innovatieve productietechnieken. Met zogenaamde mockups zijn alle esthetische en technische vraagstukken in het voortraject uitgebreid besproken en getest. “Met name de wens om keramische tegels aan de voorzijde te integreren met de gevelelementen vormde een uitdaging. Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om het keramiek al in de fabriek in de mal te leggen en mee te storten met het prefab beton.”
Om ook de beoogde ronde vormen er esthetisch precies zo uit te laten zien als bedacht, was grote precisie in de fabricage en assemblage nodig. In totaal zijn er 239 prefab sandwichelementen vervaardigd waarvan 44 met een afgeronde vorm. Tijdens de montage zijn alle elementen verspringend en gedeeltelijk over elkaar heen geplaatst, zodat een goede dichting en afwatering is gegarandeerd.
Bovendien zijn bijna alle groendaken op de beide Wonderwoods torens voorzien van een waterretentie functie: regenwater wordt vastgehouden, zodat dit later via een volautomatisch systeem weer kan dienen voor de bewatering van al het groen.
Zo maakt het ontwerp van MVSA samen met dat van Boeri een duidelijk statement: met beton en groen kun je een nieuwe standaard zetten voor stedelijke leefomgevingen.
Wonderwoods is een inspirerend voorbeeld van hoe je bouwmaterialen en natuur samen kunt inzetten voor een duurzaam stedelijk ecosysteem. Een belangrijk gegeven, mede met het oog op de toenemende verdichting van de bebouwing in ons land. In het artikel Beton ondersteunt biodiversiteit zoomen we verder op dit vraagstuk in.
