WOONGEBOUW UPSTAIRS, ‘S HERTOGENBOSCH
Auteur: HILBERINKBOSCH
Het gebruik van hoogwaardige materialen en zorgvuldige detaillering geven het woongebouw Upstairs een prominente uitstraling. Het elf lagen hoge complex met de gedraaide toren heeft zijn contour verworven in het nieuw stedelijk landschap van het Paleiskwartier in ‘s-Hertogenbosch. HILBERINKBOSCH Architecten hergebruikte een functioneel gootdetail uit de Bossche school om de witte prefab betonbanden tegen vervuiling te beschermen.
De commerciële plint, met een extra hoge verdiepingshoogte, volgt strak alle kavelgrenzen. De eerste vier woonlagen draaien zich vanuit de Vijverlaan langzaam over de Bordeslaan heen tot er een kolomvrije uitkraging wordt bereikt van meer dan 10 meter. Geert Bosch licht toe: “Het is het visitekaartje van het gebouw en van veraf zichtbaar, vandaar dat we die gevel in zijn geheel in wit beton hebben uitgevoerd.”
Het gevarieerd programma van appartementen in zeven afmetingen, van kleine studio’s van 49 m² tot grote appartementen van bijna 150 m², geeft verspringende balkons aan de Vijverlaan. “Om dit gevarieerde gevelbeeld te versterken, besloten we daarnaast te spelen met de indeling tussen de witte prefab banden,” vertelt Bosch.
De hoofddraagconstructie is van ter plaatse gestort beton gemaakt. De lange zijgevels zijn dragend uitgevoerd, waarbij de verspringende dichte geveldelen en balkons een uitdaging vormden. Temeer nog omdat de overstekende verdiepingen worden gedragen door de zijgevel. De constructeur kwam met het ingenieuze idee om met verschoven dragende geveldelen per verdieping als het ware een groot vakwerk in de zijgevel te creëren. Omdat schoren in de gevel geen optie waren, wordt gebruik gemaakt van moment-vaste verbindingen tussen de penanten en vloerdelen. Daarom ook de keuze voor ter plaatse gestort beton.
Aanvankelijk was in het stedenbouwkundig plan een kolom ter ondersteuning van een rechtvormig overstek bedacht. Door de vroege samenwerking met de constructeur kon al snel aangegeven worden dat het ook zonder kolom opgelost kon worden. Als contragewicht werden er aan de andere zijde drie verdiepingen toegevoegd, hierdoor vormt het gebouw ook meer één geheel.
Om wit beton mooi wit te houden is het van belang om lekstrepen van het hemelwater te voorkomen. Bij de penanten met metselwerk gaat dat goed, maar de ramen en kozijnen nemen geen vocht op en het hemelwater neemt het vuil dan mee naar beneden. Daarom zijn de betonbanden op die plaatsen voorzien van een verholen goot aan de bovenzijde van het element. Het regenwater wordt via kleine spuwers verder van de gevel af verspreid, zodat er geen leksporen ontstaan. Het detail werd in de jaren ’60 veel toegepast door de Bossche School, waar men graag met betonbanden zonder waterslag werkte voor een strak beeld.
De kleur is bepaald aan de hand van verschillende monsters van Westo Prefab Betonsystemen. Het was vooral zaak om te voorkomen dat het beton qua kleur te koud/koel zou worden.
De horizontale banden lopen rondom het gebouw. In wit beton met subtiele schaduwranden, geven de banden de afzonderlijke verdiepingen aan. Uitkragende balkons ontstaan vanuit deze betonbanden. De balkons zijn ontworpen met een zeer slanke rand, slechts 140 mm. Desondanks is er geen hogesterktebeton toepast (gebruikte betonsterkte: C35/45). Na een kleine sponning aan de rand wordt het balkon naar het gebouw toe langzaam dikker om het moment goed te kunnen overdragen aan de hoofddraagconstructie.
Om witte balkons netjes te houden zijn ze bevestigd met het Idock-systeem van Schöck. Zo kon al het prefabbeton ná de ruwbouwfase tijdens de opbouw van de gevel meegenomen worden.
De waterafvoer vanaf de balkons loopt naar de gevel en is weggewerkt achter de metselwerk penanten.
