Deltagoot kunstwerk in het waterloopkundig bos

Auteur: Cindy Vissering

De Deltagoot is het meest imposante waterbouwkundige model en de trots van het Waterloopkundig Laboratorium de Voorst. Het is een 240 meter lange bak van 5 meter breed en 7 meter diep, waarin golven gemaakt konden worden van wel 2,5 meter hoogte. Inmiddels is het omgevormd door RAAAF/ Atelier De Lyon tot het imposante kunstwerk Deltawerk//.

Waterloopbos

Nederland stat bekend om de waterbouwkundige werken en kennis. Dit is voor een groot deel te danken aan de onderzoeken die gedaan zijn in het waterloopkundig bos – het Waterloopbos in de Noord-Oost Polder waar onderzoekers hebben leren werken met water, golven en stroming. 

Het openlucht laboratorium van het voormalige waterloopkundig laboratorium De Voorst (toenmalige nevenvestiging van het Waterloopkundig Laboratorium in Delft) is een rijksmonument en staat op Nederlands Canon lijst. Hier werden onderzoeken uitgevoerd naar het gedrag van water voor de Deltawerken, maar ook vindt je er modellen van exotische plekken zoals de haven van Lagos en Bangkok. De oudste modellen dateren van de jaren vijftig, de tijd van de wederopbouw waarin grote waterwerken werden aangelegd. Voor het uitvoeren van het onderzoek was veel ruimte en water nodig, dat was in dit jonge polderbos volop aanwezig. In totaal hebben er meer dan 200 onderzoeken plaatsgevonden naar de loop van rivieren, havens zoals IJmuiden, de kust van Denemarken en de Willemstunnel in Rotterdam.

Kunstwerk Deltawerk//

Het beton van de Deltagoot dat ooit een strakke lijn vormde, is nu onderbroken door uitgezaagde, gedraaide en gekantelde delen. Het maakt het kunstwerk een magische beleving van licht en donker met doorzichten naar de omringende natuur. De diversiteit aan helling van de oppervlaktes geven goede mogelijkheden voor verschillende korstmossen en andere begroeiing – er groeien zeldzame soorten korstmos. Het kunstwerk is bedoeld als groen monument waar kunst, natuur en techniek samen komen. Het staat symbool voor al de onderzoeken die daar geweest zijn; een ode aan waterloopkundig onderzoek.

Het ontwerpidee is ontleend aan de strijd tegen het water, waar grote golven werden getest in de goot van kolossaal, onverwoestbaar beton. Nu toont het zich kwetsbaar door de openingen en de zichtbare aantasting door de tijd. Het beton is opgeruwd om aangroei te bevorderen.

De Deltagoot

In de Deltagoot, die opgeleverd werd in 1979, werd onder andere onderzoek gedaan naar de hydraulische grondmechanische problemen met de stormvloedkering in de Oosterschelde.

Aan het verre einde van de goot was een groot schot, dat door te bewegen de golfen initieerde. Aan het andere einde van de goot was een eindtalud om de golf op te vangen. Hierop testte men onder andere dijkbekleding. Het onderzoeksgebied bedroeg 50 meter met een diepte van 9,5 meter. Over dit gedeelte stond een gebouw waar de onderzoekers hun werk konden doen.

De zijwanden van het onderzoekgedeelte van de goot zijn vervaardigd in prefab beton, die aan elkaar zijn gestort. De zogenoemde zijwangen hebben sleuven waardoor de onderzoekers goed zicht hadden en de bedrading van de sensoren naar de meetapparatuur konden voeren. De nauwkeurigheid van het waterdicht kunnen sluiten van deze openingen vereiste prefab. Deze openingen geven het karakteristieke uiterlijk van dit gedeelte van de Deltagoot, wat zo intact is gelaten.

De grote lengte van de goot werd in situ gestort, de gekantelde delen van het kunstwerk zijn er dus letterlijk uitgezaagd.

Behoud van onderzoeksbos

Met de komst van computers en andere onderzoeksmethodes, werd het veldwerk geleidelijk overbodig en het bos wordt als onderzoekslocatie in 1996 gesloten. Alleen de Deltagoot bleef nog in gebruik tot 2015. Aan het begin van de 21^e eeuw waren het golfschot en de instrumentatie aan vervanging toe, er is toen besloten een nieuwe goot in Delft te gaan bouwen. De bouw van de nieuwe Deltagoot begon in september 2012. Deze Deltagoot is 300 m lang, voornamelijk 9,5 m diep en 5 m breed en kan golfen tot wel 4,5 meter hoogte genereren. Hier kan bijna op schaal 1:1 onderzoek worden verricht.

Natuurmonumenten verwierf het Waterloopbos in 2002 en voorkwam daarmee dat het ten prooi kwam aan een bungalowpark. Door de vele waterlopen is het bos drassig geworden, een soort moerasbos. Daardoor zijn er bijzondere habitats ontstaan, zowel in flora als fauna. Dus naast het behouden van een stuk mooie geschiedenis van onze cultuur, is ook het behoud van de plaatselijke biodiversiteit een belangrijk onderdeel van het beheer van het Waterloopbos.