Workshop flexibele malsystemen

'Hands-on workshop flexibele malsystemen in Artis' prijkte op het affiche. Wat was nou meer bijzonder? Het onderwerp, of de locatie? Hoe dan ook, een slordige 35 man schreef zich in voor het evenement. Dichterbij dan dit konden de deelnemende constructeurs, architecten en (materiaal)onderzoekers in elk geval niet komen om drie innovatieve technieken voor variabele glooiende en dubbelgekromde betonelementen te begrijpen en letterlijk in de vingers te krijgen.

De workshop, georganiseerd door ISOFF en het Cement&BetonCentrum, werd gehouden onder de vlag van Tektoniek. Zodoende kreeg het nieuwe kennisnetwerk voor architectuur in beton volop de gelegenheid zich te presenteren aan de deelnemers van het ISOFF- (International Society of Fabric Forming) en IASS-symposium (International Association for Shell and Spatial Structures)*.

Drie workshops

Na introductielezingen over flexibele malsystemen in Nederland in de ochtend in het Amsterdamse Muziekgebouw aan 't IJ (ook strijdtoneel van de symposia), verplaatste de groep zich naar Natura Artis Magistra, de oudste dierentuin van Nederland. Hier vond in de middag het praktische deel plaats, bestaande uit drie parallelle workshops:

• workshop 1: dubbelgekromde panelen (Roel Schipper en Peter Eigenraam, TU Delft)
• workshop 2: vacuumatics (Frank Huijben, ABT)
• workshop 3: recyclebare tijdelijke mal (Arno Pronk, TU Eindhoven)

Onder bevlogen (bege)leiding van de workshopcoördinatoren werden de deelnemers in groepjes aangespoord om vooral de handen uit de mouwen te steken. Want in slechts een paar uur tijd moest de vorm van de mal worden bepaald en geprepareerd om vervolgens te worden gevuld met beton. De drie deelnemers die de betekenis van de kreet 'hands-on' het beste vertaalden, werden namens Tektoniek beloond met een mooi cadeau.
Tussen het harde werken door was er echter voldoende gelegenheid om de drie maltechnieken van dichtbij te bestuderen, om alles te weten te komen over het toegepaste betonmengsel en om in ontspannen sfeer te netwerken.

Toepassingsgebied

De drie innovatieve flexibele malsystemen richten zich alle op het produceren van variabele glooiende of dubbelgekromde betonelementen. Daarmee vormen gevelpanelen het meest geschikte toepassingsgebied. De al meer ingeburgerde maltechnieken om dergelijke elementen te realiseren, maken gebruik van polyurethaan of polystyreen. Hoewel dit momenteel nog een beter beheersbaar eindresultaat oplevert ten opzichte van de flexibele malsystemen, is hierbij het bekistingsmateriaal slechts eenmalig inzetbaar en het proces daardoor bewerkelijk.

Betonmengsel

Cruciaal in met name de techniek uit workshop 1 (dubbelgekromde panelen) is het moment van opstijven van het beton. Het element wordt namelijk in zijn specifieke positie geplaatst, nadat het beton al is aangebracht. Het klinkt wellicht Cruyffiaans, want: Gebeurt dit te vroeg, dan is het beton nog te vloeibaar en zal het wegvloeien naar de lagergelegen punten. Gebeurt het te laat, dan is het beton al te hard en kan de vorming scheuren opleveren.
In het betonmengsel zijn toegepast:

• circa 600 kg/m³ CEM I 52,5 R portlandcement (met dank aan ENCI)
• Betoflow D kalksteenmeel (met dank aan Conovation)
• fijne fracties zand tot maximaal 1 mm
• wit pigment
• polyvinylalcoholvezels (PVA-vezels)
• Premia superplastificeerder (met dank aan Chryso)

Ontkisten

Ondanks het snelle betonmengsel kon er diezelfde dag natuurlijk niet meer ontkist worden. Daarvoor ontbrak bovendien simpelweg de tijd. Het ontkisten gebeurde daarom de dag erop in het Muziekgebouw aan 't IJ. Alle gemaakte betonelementen kwamen (op ergens een minihoekje na) ongehavend uit de mallen. En dat terwijl ze direct na het storten op zondagavond van Artis naar het Muziekgebouw zijn vervoerd.

Datum: 16 augustus 2015
Locatie: Artis, Amsterdam

Artikelen Tektoniek en Cement

In het najaar van 2015 verschijnen drie afzonderlijke artikelen op die dieper ingaan op de drie flexibele malsystemen. Vervolgens wordt hierover ook in Cement gepubliceerd.

*)Het ISOFF-symposium werd in Amsterdam gehouden van 16 tot en met 18 augustus 2015. Het volledige programma is te vinden op: www.fabricforming.org
Dit symposium werd gehouden in samenwerking met en parallel aan het IASS-symposium met thema 'Future visions' (Amsterdam, 17 - 20 augustus), dat werd georganiseerd door de International Association for Shell and Spatial Structures (IASS) en het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI). Zie: www.iass2015.org