Veilig onder water dineren

Auteur: Barbara Heijl

Vijf meter onder de zeespiegel dineren? Dat kan in Under, het eerste onderwaterrestaurant van Europa in Lindesnes, Noorwegen, ontworpen door architectenbureau Snøhetta. Ook voor maritiem onderzoek biedt het gebouw nieuwe mogelijkheden. Een waterdichte betonnen schaal vormt het casco. Het beton is in het werk gestort nabij de locatie en met behulp van een hijskraanschip naar de zeebodem gedrukt en verankerd.

Na drie jaar is het restaurant volledig opgenomen in het Noorse zeeleven. Kijk voor de nieuwste foto's onderaan het artikel.

Gevormd door golven

Het bouwvolume is 34 m lang en 15 m hoog en wordt door architectenbureau Snøhetta vergeleken met een gezonken periscoop. Omdat de entree 3 m boven de zeespiegel ligt en de eetzaal 5 m eronder, is het gehele volume ongeveer 20 graden gekanteld. De betonnen schaal kan grote druk en schokken in de branding weerstaan. De constructie is berekend op onder meer golfbelasting, ijskrachten, getijden, sneeuw, wind en grote temperatuurschommelingen in FEM-design. De golfbelasting was maatgevend voor de constructie. De ronde randen van het gebouw komen voort uit deze berekeningen. Ze zorgen ervoor dat de golven in twee richtingen breken.

Betonnen rif

Aan de onderzijde van de betonnen buitenschaal zijn ogen ingegoten ter verankering van het casco. Het schoonbeton boven de waterlijn is bekist met ruw bezaagd, Noors naaldhout. De nerven van het hout lopen parallel aan de betonnen schaal en versterken het beeld van de kanteling. Het betonoppervlak onder water is met betonplex uitgevoerd.

Het beton voldoet aan sterkteklasse C45/55 (f_ck, cube = 55 MPa). Er is een standaard FA-cement (cement met vliegas) gekozen om de hydratatiewarmte van het betonmengsel te beperken. Ook zijn superplastificeerders toegevoegd voor de verwerkbaarheid. Het mengsel is zelfverdichtend.

Gaten vullen

De betonnen buitenschil heeft boven de vloedlijn een dikte van 400 mm en daaronder 500 mm. In de gietnaden is zwelband van natriumbentoniet aangebracht. Om de centerpengaten van de bekisting waterdicht te maken, zijn kunststof afstandsbuizen ingestort met een conisch uiteinde. De buitenzijde van deze profielen is opgeruwd voor een goede betonhechting. Na het verwijderen van de centerpennen zijn deze buizen vol gespoten, afgedicht met bijbehorende plug en gepleisterd. Voor het geval er zeewater tussen de kunststof buizen en het beton zou dringen, is om het midden van de profielen een extra mantel aangebracht die eventuele capillaire werking tegengaat.

Werk onder water

Onder water is eerst een stalen paalfundering aangebracht, daarop is een prefab betonnen bodemplaat bevestigd. In de plaat zit een sparing ter plaatse van het contactvlak met het betonnen casco, daaromheen steken draadstangen uit het beton.

Met behulp van een hijskraanschip is het casco naar de exacte locatie verplaatst en is het ponton verzonken, zodat het geheel ging drijven. In het casco zijn plastic waterreservoirs gevuld om het geheel gecontroleerd te laten zakken. Duikers hebben de ogen over de draadeinden geleid en vastgeschroefd. Daarna zijn de watertanks leeggepompt en konden de inbouwwerkzaamheden van start gaan. De bouw heeft in totaal iets meer dan een jaar in beslag genomen.

Na drie jaar omarmd door natuur

Sinds de oplevering in 2019 is restaurant Under volledig opgenomen in het Noorse zeeleven. Een reeks nieuwe foto's van Timon Koch laat zien hoe het onderwaterrestaurant drie jaar na de voltooiing door de natuur wordt omarmd.