Verfijnd Oosters reliëf in prefab betongevel

Auteur: Foka Kempenaar

Overdag oogt het Islamitisch Cultureel Centrum Lansingerland (ICCL) als een robuust blok beton, perfect passend in het oer-Hollandse landschap bij Bergschenhoek. ’s Avonds transformeert ditzelfde gebouw in een soort Duizend-en-een-nacht sterrenlamp. Dit komt door de bijzondere gebouwschil, die is opgebouwd uit een groot aantal betonnen sierelementen. De door Theo Verburg architecten ontworpen stervormige patronen in deze elementen zijn deels opengewerkt, waardoor het interne lamplicht op mysterieuze wijze naar buiten straalt.

Uitnodigend en sereen

Wie een moskee wil bouwen in Nederland, krijgt regelmatig te maken met verhit debat. Tegenstanders vrezen de minaret, de oproep tot gebed en soms zelfs de gelovige bezoeker. Daarom pleit de huidige generatie van moskeebestuurders steeds vaker voor een nieuw soort godshuis. Ook in Lansingerland. Daar wilde de moskeevereniging een multicultureel centrum bouwen, dat qua ontwerp op een eigentijdse manier rekening houdt met de context van de Nederlandse samenleving. Een uitnodigend gebouw, passend in het omringende polderlandschap. Maar tegelijkertijd moest het nieuwe ICCL ook sereen zijn, en zijn godsdienstige identiteit weerspiegelen.

Robuust reproduceerbaar

Voor het ontwerp van de gevel ging de architect Nourdin Alou op zoek naar het meest optimale materiaal. Alou: “Na grondig vooronderzoek werd composiet letterlijk te licht bevonden en viel ons oog op beton. In dit geval een zeer passend materiaal, vanwege de robuustheid die we het gebouw wilden meegeven.” Bovendien is beton te gieten met behulp van een mal die gemakkelijk reproduceerbaar is. Alou: “Ik twijfelde over de haalbaarheid van een betonnen gevel, omdat het budget bescheiden was. Maar gelukkig stond de opdrachtgever vanaf het begin pal achter deze kwalitatief hoogwaardige keuze.”

Sterrenpatroon

De basis van de bijzondere gevel voor het Islamitisch Centrum wordt gevormd door een patroon dat in totaal bestaat uit vier delen van een sterrenpatroon. De architect koos voor het vierkant als uitgangspunt voor de bijzondere betonnen schil, die als een soort fraaie, aaneengesloten Oosterse jas rondom het betonnen prefab casco is geplaatst.

Deze rasters zijn elk 1,20 m x 1,20 m. Tezamen vormen de vier delen een element van 2,40 m bij 2,40 m. Om ervoor te zorgen dat de patronen duidelijk naar voren kwamen, moest het omliggende beton 5 cm lager komen te liggen. Bovendien moest een deel van het lager liggende vlak worden opengewerkt, zodat de schil waar nodig lichtdoorlatend werd. Om dit te realiseren zijn voor het gietproces drie mallen op maat gemaakt: twee voor de wanden en een aparte mal voor de minaret. De totale productie heeft circa veertien weken geduurd.

Gekleurd beton stelt producenten altijd voor een uitdaging. Het complexe aan dit soort werk is volgens producent Byldis om ervoor te zorgen dat de werkzaamheden volgens een strikte procedure verlopen, en deze tijdens de gehele productieperiode strak te handhaven. Dit om kleurverschillen te voorkomen.

Geometrisch en onzijdig

Het gebouwontwerp heeft een zeer eenvoudig stramien: het bestaat in de basis uit twee afzonderlijke vierkante grondvlakken. Het ene vierkante gebouwdeel vormt de moskee, het andere omvat diverse multifunctionele ruimtes voor onderwijs- en andere ontmoetingsactiviteiten.

De keuze voor twee gelijkwaardige, vierkante gebouwdelen maakte bovendien een mooie oplossing mogelijk voor het vraagstuk van de routing in het nieuwe ICCL. Mannen en vrouwen moeten immers volgens de Islam gescheiden het pand kunnen betreden en gebruiken. Door de gebouwdelen in het midden met elkaar te verbinden via een logistieke zone, werd het mogelijk om twee hoofdentrees te realiseren. Zowel aan de ene lange zijde van het gebouw als aan de andere zijde. Vervolgens is in het midden achter elk van deze entrees een wokkeltrap gerealiseerd, zodat ook de verticale routing apart kan worden gebruikt. Zo ontstond als het ware een onzijdig gebouw, waar beide seksen gelijkwaardig aan elkaar naar binnen gaan.

Downloads

• Detailtekening patroon betonnen schilelementen
• Detailtekening van bevestiging elementen op prefab casco
• Detailtekening montage gevel zijmuren