Subliem zwart-wit beton siert kunstwerken Maasvlakte 2

^{Introfoto: Het Prinses Amaliaviaduct op Maasvlakte 2 (foto: Architectenbureau ZJA, Danny Cornelissen)}

Auteur: Foka Kempenaar

Tien meter hoge antracietkleurige prefab betonelementen, die samen een doorlopend patroon vormen van bijna 4.000 m². Een waar esthetisch huzarenstukje, dat je blik vangt als je het Prinses Amaliaviaduct (onderdeel van de N15) op de Tweede Maasvlakte bij Rotterdam passeert.

De viaducten die sinds enkele jaren de Tweede Maasvlakte ontsluiten, zijn stuk voor stuk kunstwerken in alle opzichten. Zowel bij het Prinses Maximaviaduct, het Coloradoviaduct als het meest recent opgeleverde Prinses Amaliaviaduct is schoonbeton op ingenieuze wijze toegepast.

Aan de basis van deze bijzondere kunstwerken staat de architectonische visie van het Havenbedrijf Rotterdam (opgesteld in 2016). "De esthetica moest van zeer hoog niveau zijn, aansluitend bij de voorschriften in CUR-Aanbeveling 100", weet schoonbeton-expert Henk Oude Kempers. Inmiddels wordt er op de Tweede Maasvlakte gewerkt aan nog drie kunstwerken, als onderdeel van de CER (Container Exchange Route).

Golvende natuur versus harde industrie

Met Henk zoomen we nader in op het Prinses Amaliaviaduct. Aanleiding voor de aanleg is het feit dat het steeds drukker wordt op de N15, de toegangsweg tot de Tweede Maasvlakte. Om te zorgen dat de haven en de containerterminals bereikbaar blijven, is de weg verbreed en is een ongelijkvloerse kruising aangelegd. Overigens is inmiddels ook de aanbouw gestart van nog eens drie kunstwerken, die onderdeel uitmaken van de nieuwe CER (Container Exchange Route).

Het Amaliaviaduct is een van de twee zogenoemde ‘duinviaducten’ van de N15. Het bevindt zich op de grenslijn van twee werelden: de schier eindeloze natuur en het duinlandschap van de kust, versus het harde havengebied. Dit spanningsveld zie je weerspiegeld in de vorm, het materiaal en met name het kleurcontrast.

De weg gaat als het ware op in het landschap. Dit komt omdat de keerwanden organisch zijn vormgegeven. Er is heel bewust gekozen voor een zekere kromming. De elementen in de dekken van de viaducten zijn zelfs dubbelgekromd, waar ze de gekromde keerwanden doorsnijden. Ook het kleurgebruik is opmerkelijk: donkergrijs en bijna spierwit beton komen elkaar exact tegen op de plek waar keerwand viaduct ontmoet.

Vier soorten beton

Om de gewenste vormen en contrasten te kunnen realiseren, moesten er vier typen prefab betonelementen worden geproduceerd: 1) gekromd en wit, 2) recht en wit, 3) geprofileerd in antraciet en 4) gebogen in antraciet, dubbelgebogen antraciet. Vanwege de omvang en complexiteit van deze opdracht is de productie van deze elementen verdeeld over meerdere betonleveranciers.

Vooral de productie van de bijna zwarte elementen bleek complex: "Omdat zwart beton per definitie verkleurt, en vanwege de gewenste patronen. Er zijn heel wat proefstorten gedaan, voordat we het eens waren over de vraag wat nu het juiste mengsel en het mooiste, donkerste zwart was."

Duurzame fundaties

De fundaties van het viaduct plus de dekvloeren zijn ter plaatse gestort. In deze gewapende grondconstructies is voor het eerst grootschalig AEC-bodemas (330.000 ton) verwerkt. Dit is een materiaal dat overblijft na de verbranding van huishoudelijk afval. Dit wordt dusdanig opgeschoond dat het vrij mag worden gebruikt in wegenprojecten.

Vervolgens moesten de prefab elementen worden gemonteerd. "Een knap montagecircus", aldus Henk. Zeker als je bedenkt dat er geen hijsvoorzieningen in de zichtzijde van de elementen mochten worden toegepast. Daarom is er gewerkt met speciale hijsframes. Zo konden de elementen veilig worden gekanteld vanaf het transportmiddel en daarna met hetzelfde frame worden geplaatst.

E-team

Vanwege de hoge esthetische eisen aan dit project, stelde hoofdaannemer Boskalis een zogenoemd ‘E-team’ samen. ‘Een esthetisch betonteam!’ Een unicum, volgens Henk. In het team zaten vertegenwoordigers van alle betrokken partijen in het bouwproces. Dit team heeft werk- en keuringsplannen per type prefab beton opgesteld. Zo is bijvoorbeeld de manier van betonstorten bij de productie van de prefab elementen van A tot Z vastgelegd in een plan van aanpak.

Een bijzondere werkwijze, en volgens de schoonbetonexpert zonder meer aanbevelenswaardig voor toekomstige vergelijkbare projecten. "Dit project leende zich hier ook voor: hoge esthetische eisen plus tijdsdruk, dus je wilt het in één keer goed doen. Hier zijn echt topprestaties geleverd!"

Andere viaducten in de N15

Voor de ontsluiting van de Maasvlakte zijn in de N15 meerdere viaducten opgenomen.