Natuurlijk beton

Barbara Heijl

Verscholen tussen naald- en loofbomen staat Villa Zand in Keerbergen, België. Het is ontworpen door sculp[IT] architecten uit Antwerpen. Hoewel de vorm van het woonhuis contrasteert met de weelderige begroeiing er omheen, passen de kleur en de ingegoten houtstructuur van de geprefabriceerde, betonnen gevel goed bij de omgeving. Het ter plaatse gestorte plafond, vervaagt de grens tussen binnen en buiten.

Begin met beton

De materiaalkeuze stond vanaf het begin vast. "De opdrachtgever had een uitgesproken voorkeur voor beton," vertelt Silvia Mertens, architect sculp[IT]. "Daarnaast vormde het verbinden van de natuur met de binnenruimte een kernpunt. Ook mocht de woonkamer geen 'balzaal' zijn". Deze wensen zijn vertaald naar een heldere woonplattegrond met binnen- en buitenruimtes geschakeld aan een lange centrale as. De villa onderscheidt zich met verfijnd afgewerkte betonnen gevels, plafonds en terrasvloeren. De betonnen gevel met ingegoten houtnerf, in combinatie met glazen puien en ongelakte houten kozijndelen, geven de villa een natuurlijke uitstraling.

Scherpe tekening in beton

"Door de gevel te prefabriceren, was er meer controle op het eindresultaat. Deze bouwmethode vereist een erg vaste maatvoering, er ging dan ook een diepgaande studie aan vooraf," aldus Pieter Peerlings, architect sculp[IT]. "Vanwege esthetische overwegingen is elk gevelvlak uit één stuk gemaakt. Elke bekisting kon daarom maar één keer gebruikt worden. Het grootste paneel woog tien ton en is met twee kranen geplaatst." Voor de oppervlaktestructuur van de betonnen gevel, zijn planken van Europees grenen toegevoegd aan traditionele houten bekisting. Mertens: "De toegepaste beton is lichtgrijs van kleur, er is geen extra pigment toegevoegd. We hebben gekozen voor een zelfverdichtend kwaliteitsbeton. Zo kon de scherpe tekening van de houtstructuur in het beton worden bereikt en krijgen vuil en begroeiing minder kans."

Ruwbouw is afbouw

De betonnen plafonds lopen visueel van binnen door naar buiten. Ze zijn gestort in variabele diktes, afhankelijk van de grootte van de overspanning. Peerlings: "Geprefabriceerd zouden deze grote elementen kostbaar en moeilijk te vervoeren zijn geweest. Daarom hebben we ervoor gekozen de plafonds ter plaatse te realiseren. Omdat we de plafonds in het zicht wilden laten, met dezelfde plankenstructuur als in de gevel, moest er zeer secuur worden gewerkt." Als bekisting is een tafelconstructie gebouwd. Aan deze bekisting zijn eveneens planken van Europees grenen toegevoegd. Mertens: "Het beton kwam goed uit de bekisting. Wel was er tijdens het drogen, wapeningsroest gezakt naar het zichtwerk. We hebben gewacht tot het beton volledig was uitgehard. Daarna is het hele plafond handmatig afgeborsteld, met een beeldschoon roestvrij resultaat."

Belang van detail

Extra aandacht voor het detail zorgt voor een eenduidig gevelbeeld. De bergingsdeur is bijvoorbeeld bekleed met een betonnen gevelpaneel, om het gevelvlak zo min mogelijk te onderbreken. Voor het maken van grote dakoverstekken, zonder kolommen, is de wapening voorgespannen en is het beton op afschot aangebracht.