Museale kwaliteit voor rijtjeshuis

Auteur: derksen|windt architecten

Met de nieuwbouw van deze spilt-level hoekwoning wordt duidelijk dat er zoveel meer kan met het typisch Nederlands rijtjeshuis. Het is een krachtige aaneenschakeling van steeds veranderende ruimtes, in een fraaie combinatie van robuust en licht materiaalgebruik. Hiermee heeft derksen|windt architecten een woonhuis gerealiseerd met de ruimtelijke kwaliteit die men normaal alleen ziet bij luxe villa’s of musea.

Schoonbeton voor krachtige uitstraling

Het woonhuis is ontworpen vanuit de ervaring van de ruimtes. Inclusief de ervaring voordat je de woning betreedt. Eigenlijk wordt je buiten al bij het huis betrokken, door een mooie overdekte en iets verhoogde entree aan de zijkant van de woning.

De gevel is een prachtig gedetailleerde schoon-betonnen gevel. Een steenachtig materiaal was een eis vanuit de gemeente, iets wat normaal gesproken resulteert in baksteen. Maar hier laat het eindresultaat zien dat er meer kan. De (door de architecten reeds lang gekoesterde liefde voor) Japanse en Zwitserse architectuur vormden de inspiratie voor betonnen gevels die een gevoel geven van textuur, van verfijning. En tegelijkertijd geeft het een robuuste, beschermende en sterke uitstraling.

“Het samenspel tussen het harde en verfijnde, mede door de hoge kwaliteit en het plankenpatroon van het beton, is goed gelukt. Als men bij de woning is wil men de gevel aanraken,” licht David Windt toe. “Het translucente deel van de gevel doorbreekt het wat meer gesloten karakter van het beton, van binnen zorgt het voor een rustig licht wat binnenkomt. Vooral aan de binnenkant draagt dit bij aan die museale kwaliteit.”

Japanse en Zwitserse inspiratie

David Windt en Jeroen Derksen zijn al sinds hun afstuderen gefascineerd door de Japanse en Zwitserse betonarchitectuur. Ze bewonderen het mooie, heldere en eerlijke van het materiaal gecombineerd met een grootsheid, en tegelijk als je dichtbij komt een verfijning. Ze zijn in beide landen geweest en hebben vele projecten bezocht, vooral in Japan draaide dit qua beeld iedere keer weer uit op enthousiasme.

Het principe van een dragend buitenspouwblad wat dus gelijk het zichtwerk is en ook de constructieve laag zagen ze vaak in Zwitserland. “Iedere keer dachten we weer: waarom bouwen we hier eerst dat binnenspouwblad wat draagt, en dan daarna dat sterke buitenspouwblad, wat eigenlijk niet gebruikt wordt?” vraagt Jeroen Derksen zich af.

In het ontwerp is het heel lang het idee geweest het zo uit te voeren. Maar bij de aanbesteding was er geen aannemer te vinden die het wilde bouwen en wilde garanderen. Waarschijnlijk wel als het project een paar ton meer mag kosten, maar hier hebben we het juist over een heel normaal budget en een redelijk standaard type woning. In Zwitserland bouwen ze juist ook zo als het niet teveel mag kosten, maar het lukte hier niet.

Prefab schoonbeton

Zo werd er gedurende het proces overgegaan naar prefab beton, een compromis, maar gelukkig kon het schoonbeton hierdoor wel heel mooi, in een beschermde binnenruimte worden gestort. “Dat was één van de bijkomende voordelen," aldus David Windt. “Nadeel is dat het uiteindelijk dus een vervanger van het bakstenen buitenspouwblad is en niet ook tot de hoofddraagconstructie behoort.”

Er lag een uitdaging in de onderlinge aansluiting van de betonnen geveldelen, zo de wilde de architect de naad tussen de panelen zo minimaal als mogelijk houden en was het voor hen belangrijk om de verdeling van de panelen in de hoogte en de breedte per gevel mooi in verhouding te krijgen. De onderlinge naad tussen de panelen is uiteindelijk 7 mm geworden, kleiner was niet mogelijk. De horizontale bevestiging, ter hoogte van de vloeren, is niet zichtbaar aan de buitenzijde doordat deze zich aan de achterzijde bevindt. Ter plaatse van de gevelopeningen is de negge voorzien van de houtstructuur die mooi doorloopt van de gevel naar de negge. “Door daar heel veel aandacht aan te geven ontstond er, naar onze mening, toch veel kwaliteit,” besluit Jeroen Derksen.

Museale kwaliteit voor rijtjeshuis

Het woonhuis ligt in een woonwijk in Capelle a/d IJssel, te midden van woningbouw zoals dit zoveel gebouwd is in de tweede helft van de vorige eeuw, en eigenlijk nog steeds gerealiseerd wordt in een variant daarop. Kenmerkende aaneengesloten huizen met twee woonlagen, een zolder onder een schuine pannenkap en een bakstenen gevel.

Voor de nieuwbouw van deze spilt-level hoekwoning heeft derksen|windt architecten een krachtige aaneenschakeling van steeds veranderende ruimtes ontworpen, in een fraaie combinatie van robuust en licht materiaalgebruik. Hiermee is een woonhuis ontstaan met de ruimtelijke kwaliteit die men normaal alleen ziet bij luxe villa’s of musea.

“We hebben de stip ver op de horizon gezet,” zegt David Windt, “het moest het mooiste rijtjeshuis van Nederland worden van een kwaliteit die normaal niet behaald wordt binnen deze typologie.”

Ervaring vanuit ruimte

Het woonhuis is ontworpen vanuit de ervaring van de ruimtes. Deze in vrije hoogte veranderende zones zijn zoveel mogelijk open verbonden. Van leefkeuken naar souterrain en zitkamer, en van entree tot aan de zolder. De overgangen tussen zones zijn voelbaar door hoogteverschillen, posities van ramen, zicht naar buiten en veranderend materiaal. Dit heeft geleid tot een woning met verspringende vloeren, gehuld in een robuust gevelmateriaal en dat alles binnen de kenmerkende bouwenvelop.