Met natuurlijke pigmenten gekleurd beton

Auteur: Barbara Heijl

Het historisch archief van de staat Oaxaca in Mexico is samengebracht in één gebouw, opgebouwd uit okergekleurd beton. Binnen wisselen statige, hoge ruimten en besloten tuinen elkaar af. Een veranderlijk lijnenspel van slagschaduwen siert de horizontaal gelede, betonnen wanden. Behalve de geconserveerde documenten in het archief, is ook de locatie van het gebouw van historische waarde.

Symbolische locatie

De ontstaansgeschiedenis van de stad Oaxaca is nauw verbonden met de plek waar het nieuwe archief staat. De oude binnenstad wordt gekenmerkt door zestiende tot achttiende-eeuwse koloniale bouwwerken. De geelgroene steen waarvan deze gebouwen zijn gemaakt, komt grotendeels uit een lokale steengroeve die nu is getransformeerd tot stadspark. Midden in dit park is het archief gebouwd. Traditionele Mexicaanse architectuur, met massieve muren en patio's, heeft de Spaanse architect geïnspireerd. Het complex bestaat uit een aaneenschakeling van binnen- en buitenruimten met veel contrast tussen open en gesloten bouwdelen, donker en licht. Schoonbeton kenmerkt de wanden en plafonds zowel binnen als buiten. Omdat okergekleurd beton het geheel consequent inkadert, vormt het complex een echte eenheid.

Verbinding met omgeving

Met de ontwikkeling van de nieuwbouw heeft het hele park een nieuwe impuls gekregen. Het gebouw sluit aan op wandelroutes en biedt een oase van rust in een stedelijke omgeving. Bestaande bomen op de locatie zijn behouden en hebben de positie van de patio's bepaald. In de patio's wordt regenwater opgevangen in reservoirs. Dit water wordt gebruikt ter aanvulling van de waterstand in nabijgelegen waterbassins van het park. De patio's vormen een organische eenheid met het interieur, omdat hetzelfde beton is toegepast voor binnen- en buitenruimte.
De kleur van het gebouw is nauwgezet afgestemd op de kleur van de bodem en andere bouwwerken in het park. Juist in tegenstelling tot de gebouwen in de buurt, is het beton van het archiefgebouw niet geschilderd met ijzeroxide, maar door en door gekleurd met natuurlijke pigmenten. Daardoor is de kleur dieper en blijvend. Voor het kiezen van de juiste kleur en textuur van het beton zijn veertig proefstukken gemaakt van 1000 mm x 400 mm x 200 mm.

Betonnen constructie

De locatie heeft een solide rotsbodem, daarom is het gebouw gefundeerd op staal. De draagconstructie bestaat uit betonnen wanden van 400 mm dik met forse betonnen balken voorzien van traditioneel wapeningsstaal. Omdat Oaxaca veel te verduren heeft gehad van aardbevingen, zijn in de balken ook stalen platen opgenomen om de seismische belasting op te vangen. De grote hoeveelheid wapeningsstaal benodigd voor de wanden, leidde tot de keuze voor zelfverdichtend beton. Waar mogelijk, is het gewicht van de constructie beperkt, door het plaatsen van harde isolatieplaten in het midden van de wanden. De samenstelling van het betonmengsel is verder opgebouwd uit natuurlijke pigmenten, lokale toeslagmaterialen en grijs en wit portlandcement.

Diversiteit door bekisting

Met het gebruik van slechts één materiaal is een divers gevelbeeld gemaakt. In het beton tekenen 100 mm hoge houten latten van de bekisting zich duidelijk af. De bekisting is op de bouwplaats gemonteerd en was gedeeltelijk herbruikbaar. Op sommige plaatsen is de betonnen gevel geperforeerd met driehoekige sparingen. Deze bevorderen de ventilatie van de ruimte en geven verrassende lichteffecten. Ze zijn gevormd door gelaste stalen platen, ingestort als verloren bekisting. Ook zijn er zeer slanke, betonnen rasters aangebracht. Deze worden gebruikt als doorvalbeveiliging van een loopbrug en de vulling van een aantal gevelopeningen. Voor deze rasters is een stalen bekisting gebruikt, waarvan de stalen flenzen de permanente buitenrand vormen.

Met behulp van hedendaagse techniek is een representatief onderkomen gebouwd voor het bewaren van geschiedenis.