Beton en tongewelf

Auteur: Barbara Heijl

Casa Acolhuas verrast. Het is niet de eerste villa samengesteld uit wit
betonnen rechthoeken, maar de combinatie met tongewelven van
metselwerk is bijzonder. Het contrast in kleur en materiaal is samengebracht, door de hoogte van de bekistingslatten af te stemmen op de hoogte van de stenen. Het wit betonnen casco verbindt de gestapelde volumes tot een stijlvol, solide geheel.

Witte compositie

Acolhuas House staat in een woonwijk van de heuvelige stad Guadalajara in Mexico. De naam van de woning verwijst naar de Acolhua; een cultuur verwant aan de Azteken. De vrijstaande villa grenst aan een dichtbebost, openbaar park. De woning is verder omringd door tuinen. Voor het waarborgen van de privacy is de woonruimte daarom gerangschikt rond een patio. De woonfuncties zijn verdeeld over verscheidene rechthoekige volumes die verspringen in hoogte. Ze zijn afgestemd op het uitzicht van buren en op het verhullen van een massieve wand van het pand ernaast. Alle ruimten bieden uitzicht op de tuin of op de centrale patio. Een ereplaats in de woning is gemaakt voor de Bösendorfer-vleugel. Het instrument, overkoepeld door metselwerk gewelven, staat in het midden van de woning en definieert de formele zitkamer en eetruimte aan weerszijden.

Met beton verenigd

De gevel bestaat geheel uit wit beton en is slechts incidenteel onderbroken door raampartijen met aluminium kozijnen. Ook binnen vormen de wit betonnen wanden de gemene deler. De eenduidige rechthoekige betonnen wanden geven een rustig beeld en smeden de ruimtes samen tot een eenheid. De variatie in vorm en materiaal van de plafonds brengt hiërarchie aan in de ruimtes en geeft iedere ruimte een eigen sfeer. Er zijn verschillende typen plafonds en twee soorten afwerking op de vloer toegepast, maar de binnen- en buitenwanden zijn consequent van tweezijdig schoon beton. Er zijn drie soorten plafonds toegepast: ten eerste grijs beton bij de entree en in de garage. Ten tweede hout voor de secundaire ruimtes, zoals de keuken, slaapkamers, gastenverblijven en de gangen. Ten derde metselwerk tongewelven voor de woonkamer en de eetkamer. Voor de vloer is in de woonkamer en eetkamer Italiaans marmer gebruikt in groot formaat, in een ingetogen kleur grijs voor de balans. Ruimten zoals de studeerkamer en slaapkamers hebben houten vloeren voor een intiemere uitstraling.

Autovriendelijk gefundeerd

De draagconstructie bestaat uit gewapend beton. Uit een bodemstudie kwam voort dat de woning onderheid zou moeten worden met palen van minimaal 9 m lengte. Als alternatief is gekozen voor een betonnen funderingsbak op staal, van circa 3 m diep, onder de volledige woning. De grijs betonnen kelder heeft een vloerpakket van 280 mm en wanden van 200 mm dik. Er is nu parkeerruimte voor wel acht auto's.

Timmeren aan resultaat

De houten bekisting is vakkundig met de hand vervaardigd. Aan bijvoorbeeld de regelmatige positie van de centerpennen is te zien hoeveel aandacht daaraan is besteed. Het was uitdagend om alle benodigde wapening en leidingwerk te verwerken in een kist van slechts 220 mm breed. Daar kwam nog bij dat bijna alle witte wanden tweezijdig schoon beton zijn. Het vergde zeer secuur timmerwerk om de naaldhouten latten, van 100 mm hoog en variërend in lengte, precies te laten stroken met de daken en de kozijnen. De bekistingen konden ongeveer drie à vier keer worden hergebruikt. Electra en sparingen voor onder andere de buitenverlichting zijn opgenomen in de bekisting waardoor het leidingwerk en de armaturen keurig zijn geïntegreerd in de wanden. In contrast met de hagelwitte muren is bewust gekozen voor zwart schakelmateriaal en zwarte lichtarmaturen. Ook de antracietkleurige, aluminium kozijnen contrasteren met de witte wanden.

Ondersteund door beton

De massieve wanden in wit beton zijn dragend en hebben een breedte van 220 mm. Er is geen isolatie nodig vanwege het warme, gematigde klimaat. De met de hand gemaakte metselwerk tongewelven zijn gevoegd met witte klei. Voor het bouwen van de gewelven is geen bekisting gebruikt, de boogvorm is steen voor steen opgetrokken. Waar mogelijk zijn de stenen opgelegd in de betonnen wanden. De overspanning van de woonruimte is echter onderverdeeld in drie gewelven. Daar zijn stalen t-liggers toegepast ter ondersteuning van de gewelven. Ze zijn met het betonnen dak verbonden via stalen ankers.

Samenhang

Om het risico op onregelmatigheden in het beton, veroorzaakt door luchtbellen te voorkomen, is gekozen voor een zelfverdichtend beton. Het heeft een druksterkte van 29 MPA. Er is wit cement gebruikt en een toeslagmateriaal van wit marmer voor de kleur. Het betonmengsel is in de fabriek samengesteld om kleurverschil tussen verschillende keren storten tot een minimum te beperken. Dankzij de fijne textuur van het beton tekent het naaldhout van de bekisting haarfijn af op het oppervlak. De horizontale belijning in de wanden die daardoor is ontstaan, verdeelt het oppervlak in een duidelijk afleesbare 'menselijke' schaal. Het maakt de minimalistische villa toegankelijker en meer tastbaar. Het beton verbindt alle ruimten en is beeldbepalend voor zowel de binnen- als de buitenruimte.