Architectonisch beton

Men spreekt van architectonisch beton wanneer het beton dat is toegepast als dragende structuur of ruimtevormend element in het zicht gelaten wordt. De oppervlaktehuid van het beton bepaalt dan de uitstraling van het element. Dit wordt ook wel schoonbeton of zichtbeton genoemd.

Vanaf 1920 werd beton steeds meer in het zicht gelaten met bekende werken van Le Corbusier (zoals de kapel in Ronchamp), die dit ‘béton brut’ (raw concrete oftewel schoonbeton) noemde. Hiervan afgeleid werd de stroming Brutalisme (1950-1970), waarbij het ruwe materiaal vaak in grote geometrische vormen de uitstraling bepaalde. Constructief beton wordt dan tegelijkertijd architectonisch beton. Corbusiers Unité d'Habitation (1952) wordt hiervan het startpunt genoemd.

Tegenwoordig ziet de afwerking van beton er verfijnder uit en zijn er veel mogelijkheden om het gewenste sfeerbeeld te bereiken. Toch kan de moderne architect er ook voor kiezen die ruwe structuur te omarmen, zoals bij Museum Taizhou.

Geschiedenis architectonisch beton

In de oud-Romeinse tijd gebruikte men een vroege vorm van beton voor bruggen, aquaducten en ook voor het Colosseum en het Pantheon. Dit was ongewapend beton. In de navolgende eeuwen verloor men deze kennis en pas tegen het eind van de 18^e eeuw werd een beton met hydraulische klei als bindmiddel opnieuw uitgevonden.

Beton werd weer in de bouw geïntroduceerd met de uitvinding van portlandcement (genoemd naar het Engelse Isle of Portland), waar de Engelsman Joseph Aspdin in 1824 patent voor kreeg. De eerste industriële productie begon rond 1845, rond die tijd vonden ook de eerste experimenten met gewapend beton plaats.

Vanaf 1870 wordt portlandcement ook in Nederland geproduceerd. Vanaf 1930 wordt hoogovencement geïntroduceerd, een mengsel van portlandcement en hoogovenslakken die als reststroom van de staalproductie in IJmuiden vrijkwamen.

Inspiratie architectonisch beton

Het platform Tektoniek voorziet in inspiratie van architectonisch beton en de kennis over het ontwerpen en realiseren van de esthetische uitstraling. Tektoniek toont vele projecten als inspiratievoorbeeld en kennisartikelen over de verschijningsvormen van beton. In de vorm van lezingen en excursies wordt kennis over projecten in beton verder overgedragen. Bekijk ook eens de inspiratieprojecten.

Beton heeft naast architectonisch beton ook een bredere functie binnen de architectuur. De functie van beton kan onder andere zijn akoestisch, energetisch, ondersteunen biodiversiteit en veiligheid in de constructie. Lees verder hierover bij betonarchitectuur.

Architectonisch beton ontwerpen

Aandachtspunten bij het ontwerpen van architectonisch beton verschillen enigszins of het ontwerp in prefab of in ter plaatse gestort beton wordt uitgevoerd. Een monoliet uiterlijk kan gecreëerd worden in gestort beton, prefab beton zal in delen worden aangeleverd en heeft zodoende aandacht nodig voor het ontwerp van de naden. Voor beide geldt dat er verschillende aandachtspunten zijn vanwege de manier waarop de mal of bekisting een afdruk achterlaat op het beton. Lees verder hierover bij de ontwerpaspecten van schoonbeton.

Sfeerbeelden architectonisch beton - schoonbeton

Inspiratie en ideeën voor het ontwerpen van architectonisch beton kunnen ingedeeld worden in een aantal sfeerbeelden die de architect wil bereiken. In de verschillende sfeerbeelden hieronder wordt verwezen naar voorbeelden van type afwerking van het schoonbeton zodat deze uitdrukking geeft aan de sfeer die nagestreefd wordt.