Zwarter dan zwart beton

Cindy Vissering

Architecten van verschillende stromingen en tijden houden van de kleur zwart en van schoonbeton. De combinatie levert een wens voor zwart beton. En dat is nog niet zo makkelijk om te maken: echt zwart beton dat ook gedurende langere tijd zijn kleur behoudt. Meestal wordt het een donker antraciet.

Zwart pigment

In de jaren ’50 begon men al met experimenteren met het toevoegen van pigmenten aan beton. Kleurstoffen veranderen de kleur van de cementsteen (verhard cement), maar niet de kleur van de toeslagmaterialen De kleur van beton zonder nabewerking wordt gevormd door de kleur van de cementsteen. Dus het meest logische is om pigmenten (in vloeibare of poedervorm) te doseren als percentage van het cement. Gangbare percentages zijn 2-3%, maar men kan tot wel 8% doseren. Alleen verandert de intensiteit van de kleur steeds minder snel, dus vaak houdt men een maximum aan van 5%.

Wanneer het betonoppervlak wordt bewerkt, wordt toeslagmateriaal (zand, grind) zichtbaar aan de oppervlakte en kan de kleur hiervan bijdragen aan het uiteindelijke beeld. Een voorbeeld hiervan is The Muse van Barcode architecten.

Vervagen van zwart

Pigmenten die zich onvoldoende hechten aan de cementpasta, worden op een gegeven moment uitgeloogd uit het beton. Vaak wordt ijzeroxide gebruikt als pigment. IJzeroxide is terug te vinden in het natuursteen magnetiet. Vanwege het fijne poeder (10 keer zo klein als cementpoeder) verbindt het zich goed met de cementpasta. Ook zijn er veel testen gedaan met koolstof, dat het beton een mooi diepzwart uiterlijk geeft, maar wat helaas in de tijd vervaagt omdat het uitloogt.

De volgende uitdaging is om de kleur goed egaal te krijgen. Beton is een uitgehard mengsel van water, cementpoeder, zand, grind en toeslagstoffen (zoals het pigment). Een niet egaal verspreide bekistingsolie kan hierin al kleine verschillen in tint veroorzaken. Ook daar waar water kan verdampen, zal de kleur wat intenser worden bijvoorbeeld. De vaak gewenste licht ‘wolkige’ natuurlijke uitstraling van beton wordt in zwart beton opvallend en niet wenselijk. Het toepassen van wit cement geeft een meer egale kleurvorming in tegenstelling tot het grijze cement dat een meer wolkachtige uitstraling heeft.

Pigment of verf?

In plaats van het beton door en door te kleuren, kan er ook worden gekozen voor het schilderen van beton. Meestal betekent zo’n extra laag, dat deze ook meer onderhoud vergt en nog eens herhaald moet worden in de tijd.

In het onderhoud van zwart beton moet men ook goed opletten welke schoonmaak- of reparatiemiddelen men gebruikt, een net iets andere tint valt meteen op. Zelfs wanneer het lijkt dat bij aanbrengen de kleur hetzelfde is, kunnen beide oppervlakken op een andere manier verouderen en kan zich hier een onwenselijk verschil gaan tonen.

Uitdaging aangenomen

Omdat het lastig is om goed, mooi, strak zwart beton te maken, hebben de producenten van Betonhuis BPN (Betonproducenten Nederland) besloten om onder elkaar een wedstrijd uit te schrijven wie het mooiste zwarte beton kan maken. Zij hebben een werkgroep opgericht waarin ze onder andere een wedstrijd uitgeschreven hebben.

Lees hier verder over de jury en de voortgang van de wedstrijd.