Sfeerbeeld: ruig beton

Een ruige, robuuste uitstraling ontstaat door het benadrukken van onregelmatigheden in het betonoppervlak. Grof bekistingsmateriaal en een grove betonsamenstelling dragen bij aan een ruig oppervlak. Onvolkomenheden zoals kleurverschillen, onvolledige verdichting, luchtbellen, bramen en lekkage van cementlijm zijn onderdeel van de esthetiek. Sporen van het stortproces zoals ruige stortnaden kunnen bewust zichtbaar zijn gemaakt. De ‘wolkigheid’ en de kleur van het oppervlak zijn afhankelijk van de betonsamenstelling en kunnen het robuuste uiterlijk van beton versterken.

Natuurlijk ogende variaties

Om prefab elementen een ruig karakter te geven, is het noodzakelijk het productieproces daarop bewust af te stemmen. Anders dan gebruikelijk, waarbij het productieproces is gericht op een zo homogeen uiterlijk van de elementen, zal nu juist een natuurlijk ogende variatie worden gewenst. Een onregelmatige, willekeurige of verweerde verschijningsvorm kan gecreëerd worden door te spelen met mengselsamenstellingen, malvormen of oppervlaktebewerkingen.

Voor het realiseren van onregelmatige, ruige oppervlakken, kan gebruik worden gemaakt van rubber matten, met een ruwe structuur. Visueel ontstaat een relatief willekeurig effect door patronen of structuren in aansluitende elementen vernuftig te verdelen en te verdraaien.

Een ruig uiterlijk kan ook worden gecreëerd door het oppervlak te bewerken na ontkisten, bijvoorbeeld door stralen, wassen, zuren of slijpen. Door bewerking komen gladde of ruwe vormen van kleine of meer grote granulaten aan het oppervlak, bijvoorbeeld in de vorm van donkerantraciet kleurige basalten, rode of zwarte granieten, wit, grijsblauw of bruin kwarts.

Spuitbeton is een optie als de ontwerper een zeer grove oppervlaktestructuur wenst. De ondergrond waarop het beton wordt gespoten, bepaalt dan de vorm en structuur.

Monoliet

Bij een robuuste vormgeving passen monoliete vlakken en volumes. Bij in het werk gestort beton kan minimaal gebruik worden gemaakt van dilatatievoegen in de gevel of wand om het robuuste karakter van een gebouw te versterken. Hiervoor is een nauwe samenwerking tussen architect en constructeur vereist, bijvoorbeeld voor het maken van de juiste afweging ter beperking van scheurvorming.

Bij het toepassen van prefab gevelelementen zal het nadenpatroon een rol spelen in de esthetiek van de gevel. De detaillering van de aansluitnaden van elementen onderling bepaalt hoe de naden zich aan het oppervlak manifesteren. Zichtbaar, open of gesloten voeg of onzichtbaar via een verdekte voeg in een sponning. Hoe elementen de hoek omgaan, in verstek of via een bijzonder hoekdetail heeft effect op de beleving van het bouwwerk als massa.

Centerpen en planken bekisting

De gewenste positie van de centerpennen moet in het gevel- en wandontwerp worden vastgelegd, ook als het centerpennenpatroon willekeurig moet lijken. Bij een ruige sfeer kunnen onregelmatigheden in het oppervlak rond de centerpengaten acceptabel zijn, zoals donkere verkleuring door het weglekken van water via het gat in de bekisting voor de centerpen.

Ongeschaafde planken als contactbekisting geven een textuur en ritme aan het betonvlak, door de aftekening van houtnerven en de plankbreedte. Mogelijkheden om de ruige sfeer te beïnvloeden zijn eindeloos. Bijvoorbeeld door tussen de planken kieren open te houden waartussen de betonmortel zal uitstulpen. Bij het ontkisten gaan de bramen onregelmatig afbreken, met een ruige ribbenstructuur als resultaat.

Sfeerbeelden

Het uitgebreide spectrum van esthetische mogelijkheden is ingedeeld in acht types van een sfeerbeeld. Naast Ruig beschrijven we ook de andere zeven sfeerbeelden. Volg onderstaande links naar meer informatie en voorbeelden, waarbij vooral wordt ingegaan op vormgeving, structuur en textuur.

• Sober - glad
• Natuur - bewerkt als natuursteen
• Natuur - cultuur, textuur van ander materiaal
• Natuur - gecultiveerd
• Cultuur - abstract
• Cultuur - 3D-sculptuur
  
• Cultuur - ruimtelijke structuur