Ontwerpaspecten geprefabriceerd schoonbeton

Prefab schoonbeton, ook wel ‘architectonisch beton’ genoemd, kan 1001 verschijningsvormen aannemen door te variëren met de oppervlaktebewerking, betonsamenstelling, oppervlaktestructuur en -nabehandeling. De esthetische uitstraling kan dicht bij het karakteristieke uiterlijk van het oorspronkelijke materiaal – grijs of wit beton – blijven, maar kan ook rijk geschakeerd zijn in kleur en textuur als kostbaar, gecultiveerd natuursteen. Het uiterlijk van beton geeft nog een extra dimensie aan het materiaal waarmee naast constructieve aspecten en functies, zoals dragen en scheiden, ook esthetische functies als massavorm zijn te realiseren. Communicatie over het gewenste uiterlijk verdient wel de nodige aandacht.

Geprefabriceerd schoonbeton kan als ‘maatwerk’ precies op het project worden afgestemd met bijvoorbeeld gepolijst glanzend zeer maatvast, vlekvrij, hoekig of glad granietbeton. Toch is ook met ‘confectiewerk’ een goede esthetische kwaliteit schoonbeton haalbaar. Standaard prefab elementen zoals bekistingsplaatvloeren worden steeds vaker toegepast als schoonbeton. Als dit in een vroeg stadium bekend is, kunnen er met de producenten afspraken gemaakt worden over details die de esthetische kwaliteit kunnen verbeteren. Zelfs bij standaardelementen zijn projectspecifieke aanpassingen mogelijk.

Bewerkt oppervlak

Door bewerkingen van het betonoppervlak wordt de cementhuid geheel of gedeeltelijk verwijderd. Bewerkte betonoppervlakken zijn minder gevoelig voor onregelmatigheden dan onbewerkte oppervlakken waarbij de cementhuid het oppervlak bepaalt.

Bij het bewerkt betonoppervlak zijn de fracties van fijne en grove toeslagmaterialen in de betonsamenstelling zichtbaar. Vooral de natuurstenen bepalen het uiterlijk van het oppervlak. Ter vervanging van standaard grind en zand kunnen ook andere natuursteensoorten worden toegepast als grove en fijne fracties. Er is een ruime keuze aan steensoorten die deel uit kunnen maken van de betonsamenstelling. De natuursteensoorten worden op kleur geselecteerd. Voorzichtigheid is geboden met niet wit gekleurde kalksteen en marmers, omdat deze niet altijd kleurvast zijn. Met name bij egale, bewerkte oppervlakken is het belangrijk om grondstoffen zorgvuldig op kleur te selecteren voor het verkrijgen van een gelijkmatige textuur van het oppervalk. Net als bij onbewerkte oppervlakken is het resultaat grotendeels afhankelijk van het vakmanschap van de uitvoerder. Bovendien is de manier waarop de oppervlaktebewerking wordt uitgevoerd, van grote invloed op het uiteindelijke resultaat. Proefstukken en referentieprojecten zijn belangrijke hulpmiddelen om over te brengen welk beeld de ontwerper voor ogen heeft van het gewenste resultaat.

Lees meer over bewerkte betonoppervlakken.

Lees verder over de betonvorm en details van geprefabriceerd schoonbeton

Communicatie, afspraken

Voor het realiseren van een hoogwaardige kwaliteit is het wenselijk om de productie, montage en nazorg in één hand en bij een gespecialiseerde prefab-betonfabrikant onder te brengen. Eén bedrijf is dan immers verantwoordelijk voor het eindresultaat, wat de communicatie tussen de uitvoerende partijen eenvoudiger maakt.

CUR-Aanbeveling 100 Schoonbeton formuleert criteria voor de specificatie en beoordeling van betonoppervlakken. Deze Aanbeveling is met name gericht op onbewerkte oppervlakken. De meeste criteria zijn ook van toepassing op bewerkte oppervlakken. De criteria zijn een hulpmiddel om het uiterlijk te beoordelen. Wel moet rekening worden gehouden met de natuurlijke eigenschappen van beton. Een betonoppervlak is immers nooit zo strak en egaal als schilderwerk. De criteria moeten dan ook worden gehanteerd met gevoel voor de professionele betonpraktijk.

Het is vooral belangrijk om referentieprojecten te bezoeken en deze te gebruiken als communicatiemiddel over het gewenste resultaat. Als communicatiemiddel kunnen ook foto’s dienen, die het gewenste betonoppervlak inclusief randen en voegen in beeld brengen. Bij het nemen van de foto’s moet erop worden gelet dat een reële variatie wordt getoond.

Het beheersen van het uiterlijk vereist vakmanschap, zowel van de vormgever als van de producent.

De volgende aandachtspunten zijn belangrijk:

• vormgeving oppervlak en vervuilingspatronen;
• randafwerking en produceerbaarheid;
• verschijningsvorm en soort beton/oppervlaktebewerking.

Lees meer over de CUR-Aanbeveling 100 Schoonbeton en het vastleggen van projectspecificaties.