Introfoto: De zeshoekige structuur van de schermen wordt met verschillende elementen ingevuld voor extra stimuleren van de biodiversiteit (foto: Jeroen Musch)
Parkpergola, Utrecht
Auteur: Marieke van den Dungen
De Parkpergola ligt in het circa 300 hectare grote Máximapark in de nieuwe woonwijk Leidsche Rijn in het westen van Utrecht. De krachtige structuur van prefab betonnen honingraatelementen is 6 m hoog, 80 cm diep en geschakeld tot een rij van maar liefst een kilometer lang. Het beton is deels ruw en heeft een open oppervlaktestructuur en lavasteen als toeslagmateriaal. Hierdoor wordt de groei van mossen, sedum en klimplanten bevorderd.
Het omvangrijke, slanke ontwerp is op een traditionele, haast ambachtelijke wijze binnen het gestelde budget gerealiseerd. Daarvoor is een goed bestek met daarin opgenomen de aanbevelingen van CUR-100 en de minimale levensduur van 100 jaar de basis geweest.
Meer informatie: CUR-Aanbeveling 100 ‘Schoonbeton’
Er is niet met een aannemer als tussenpersoon gewerkt, maar direct met de prefab-betonleverancier. Bijzonder feit aan de aanbesteding is dat als ontbindende voorwaarde voor opdrachtverstrekking een 1:1 proefmodel van een compleet element moest worden gemaakt om te kijken of aan de vereiste kwaliteit kon worden voldaan. De keuze voor ‘gewoon beton’ in plaats van hogesterktebeton en de repetitiefactor van de mallen zijn bepalend geweest voor de haalbaarheid van het budget. Het losbaar maken van de zeer slanke betonelementen vormde de grootste uitdaging.
De maakbaarheid van het ontwerp zit in de herhaling van de standaardelementen waaruit Parkpergola Máximapark Utrecht is opgebouwd. Doordat de afzonderlijke elementen constructief voldoende stijf zijn, is het niet noodzakelijk ze aan elkaar te koppelen. Dit levert, naast weinig problemen met maatafwijkingen en thermische uitzetting, het grote voordeel op dat elk element willekeurig naast een ander element kan worden geplaatst. Met een klein aantal standaardmallen kan zo de enorme vrijheid van ontwerpen met beton worden benut. Door aan de standaardmal van de eindelementen unieke inlegmallen van gelakt MDF toe te voegen, ontstaan toegangspoorten met elk een geheel eigen identiteit, geïnspireerd door de ontwerpen van M.C. Escher.
Ook de keuze voor demontabele houten mallen draagt bij aan de ontwerpvrijheid. De mallen kunnen op eenvoudige wijze worden omgebouwd om zo bijvoorbeeld een zitbankje, voor de perfecte plek in de zon, aan een standaardelement te storten. Ook de elementen bij de waterpatio, die door een verlenging van de standaardmal naadloos in het water doorlopen, zijn zo na oplevering volledig uniek. Wel moet er bij de keuze voor houten mallen, in tegenstelling tot de stalen variant, bij de maatvoering rekening worden gehouden met enige werking van het hout. En om de kwaliteit van het beton te blijven garanderen, dienen de mallen regelmatig opnieuw te worden geschuurd en gelakt.
