Torenhoge bomen

Auteur: Barbara Heijl

Niet lang geleden werden hoogbouwplannen met zware plantenbakken op hoogte nog weggelachen als onrealistisch en te duur. Maar sinds 2014 staat in de Italiaanse stad Milaan, aan de rand van de Isola-wijk, de fysieke vertaling van een verticaal bos. Beton werd gekozen als de drager voor deze biodiversiteit. Sindsdien is het draagvlak voor dit soort plannen enorm gegroeid. Het duurzame woonconcept van Boeri Studio reist nu de hele wereld over.

Groen inbreiden

Het project is bedoeld als een verticale verdichting van de natuur binnen de stad. Het voldoet aan de vraag naar meer woningen, zonder de noodzaak om het bebouwde grondoppervlak uit te breiden. De begroeiing van het verticale bos draagt duurzaam bij aan de opbouw van een microklimaat dat CO₂ en stofdeeltjes absorbeert en zuurstof produceert. Een aantal ‘verticale bossen’ in de stad zouden samen een netwerk van groen kunnen vormen tussen de belangrijkste parken van de stad en de biodiversiteit vergroten.

De twee woontorens herbergen ongeveer 800 bomen, 4.500 struiken en 15.000 planten, zorgvuldig afgestemd op de bezonning en de windbelasting van de gevels. Cruciaal voor het slagen van het project was het vinden van een veilig constructiesysteem, geschikt voor volgroeide bomen.

Veilig planten

De betonnen plantenbakken in de balkons zijn voorzien van een waterdichte folie en bevatten een driedubbel veiligheidssysteem. Het eerste deel bestaat uit een stalen frame bevestigd aan het betonnen balkon. Ten tweede hebben alle bomen elastische banden die de kluit verbinden met het stalen frame. De derde beveiliging is alleen nodig bij de bomen op de meest kritische posities qua windbelasting, zoals op overhoekse balkons. Een stalen kabel is bevestigd om de stam net onder de kroon van de boom en is gezekerd aan het balkon erboven.

Uitwaaien

Om de juiste veiligheidsmaatregelen te bepalen, zijn de ontwerpen voor het veiligheidssysteem uitvoerig getest. Eerst zijn de krachten op schaalfiguren van bomen in een 1:100 maquette geëvalueerd in de windtunnelfaciliteit van de universiteit Politecnico di Milano. Daarna is de weerstand tegen de extreme windbelasting geverifieerd met tests op echte bomen in de open-flow facility van de Florida International University.

Bos in beton

Het plan bestaat uit de twee woontorens, een lager wooncomplex en een kantoorgebouw. De constructie van beide torens bestaat volledig uit in situ beton en is opgebouwd uit een stabiliteitskern en recht boven elkaar geplaatste kolommen in de gevel.

Er zijn drie soorten beton toegepast in het project. Voor de diepwanden is zelfverdichtend beton gebruikt. De stabiliteitswanden en een deel van de kolommen in de gevel bestaan uit hogesterktebeton (hsb), sterkteklasse C60/75. Door het gebruik van hsb voor de zwaarst belaste kolommen in de gevel, zoals de kolommen ter plaatse van de overhoekse balkons, konden alle kolommen relatief slank en met gelijke dimensies worden uitgevoerd. De vloeren en overige constructiedelen zijn uitgevoerd in regulier beton. De balkons kragen 3,5 m uit ten opzichte van de ringbalk in de gevel. Ze zijn aangestort aan de vloer en lopen zonder koudebrugonderbreking door van binnen naar buiten, zoals gebruikelijk in Milaan met een gunstig gematigd klimaat.

De vloervelden grenzend aan de overkragingen zijn in het werk nagespannen met een ongebonden naspansysteem. Zodoende is de diepte van de elementen geoptimaliseerd en is de doorbuiging onder de potten te beheersen. De betonnen vloerplaat van de balkons is gelaagd: bedekt met een waterdichte folie op een isolatielaag. Daarop staat een lichtgewicht dekvloer van grijze keramische tegels (RAL 7040) van 60 bij 60 cm.