Wit cement

De unieke uitstraling van wit beton gaat heel goed samen met het streven naar duurzaamheid. In dit artikel worden de verschillende mogelijkheden uitgebreid toegelicht.

Een helder wit beton maak je niet met het traditionele portlandcement. Portlandcement wordt vervaardigd uit portlandcementklinker; een industrieel vervaardigd halffabricaat, verkregen uit het gezamenlijk branden van kalksteen en silicium, aluminium- en ijzerhoudende grondstoffen. De portlandcementklinker varieert in kleur van licht- tot donkerbruin en zelfs tot zwart. Door het malen wordt het bekende grijze poeder verkregen.

Een cementproducent heeft echter meerdere opties om het grijze cement lichter en zelfs witter te maken. Speciaal daarvoor is wit cement ontwikkeld. Dit is een cement op basis van een ijzervrije portlandcementklinker. Het weglaten van de ijzercomponent heeft wel gevolgen voor het productieproces. De brandtemperatuur in de oven om de juiste ‘smelttempratuur’ te krijgen, waarbij de noodzakelijke cementmineralen worden gevormd, ligt hoger dan bij het branden van de traditionele portlandcementklinker. Dat maakt het ‘witte’ cement niet alleen kostbaar, maar ook minder CO₂-vriendelijk.

Goed alternatief

Er bestaat echter ook nog een andere mogelijkheid de grijze kleur van het (portland)cement lichter te maken, tot vrijwel wit. Dat kan daar de normale grijze portlandcementklinker te mengen met hoogovenslak. Puur gemalen hoogovenslak is spierwit van kleur. Maar hoogovenslak is op zich geen cement, en door de langzame reactie met water niet echt bruikbaar in beton. De gemalen hoogovenslak wordt normaliter geactiveerd door het bijmengen met portlandcementklinker, de basis voor een hoogovencement. Afhankelijk van de verhouding tussen de portlandcementklinker en hoogovenslak kunnen verschillende cementsoorten worden samengesteld.

De uiteindelijke kleur van het (hoogoven)cement wordt bepaald door de verhouding portlandcementklinker en hoogovenslak én de maalfijnheid. Hoe meer hoogovenslak, des te minder dominant de grijze kleur van de portlandcementklinker. En hoe fijner een cement wordt gemalen, hoe lichter de kleur wordt. Maar ook geldt dat een (te) laag percentage portlandcement ten koste gaat van de sterkteontwikkeling. Dit is dus een aandachtspunt.

De keuze voor een bepaald type cement wordt voor een belangrijk deel ook bepaald door de potentiële sterkteontwikkeling van het cement. Speciaal voor de prefab-betonindustrie is midden jaren negentig door de cementindustrie een ‘snel’ hoogovencement ontwikkeld. Een cement met een gehalte hoogovenslak van 55% en toch een sterkteontwikkeling die concurrerend is ten opzichte van portlandcement. Door zijn enorme fijnheid komt dit cement qua kleur dicht in de buurt van wit portlandcement. Een ideaal cement voor architectonisch beton.

Initiële blauwkleuring trekt weg

Hoogovencement geeft door de andere type reacties een blauwkleuring van het beton, dit is echter een tijdelijke verkleuring. Door inwerking van zuurstof uit de lucht, trekt deze kleur weg en krijgt het beton zijn gewenste, lichte egale uiterlijk. Blijft een vers betonoppervlak gedurende langere tijd goed afgesloten van de lucht, bijvoorbeeld in een stalen of gecoate bekisting, dan is na ontkisten de blauwe kleur goed zichtbaar. Afhankelijk van de intensiteit van de blauwkleuring kan het weken tot wel maanden duren voordat deze weggetrokken is.

Hoe langer de constructie in de kist is gebleven, hoe intenser de kleur zal zijn. Toch mag het tegengaan van blauwkleuring nooit aanleiding zijn voor het vroegtijdig weghalen van de bekisting. Te vroeg ontkisten betekent een slechte nabehandeling en dus een minder duurzame oppervlaktehuid.

Blauwkleuring van betonoppervlakken mag nooit aanleiding zijn voor discussies op de bouwplaats. Vanuit esthetisch oogpunt is het de eerste tijd misschien niet fraai, maar bedenk dat na verloop van tijd de blauwe kleur volledig verdwijnt met daarvoor in de plaats een helder egaal betonoppervlak.

Duurzaamheid

De blauwe uitstraling staat eigenlijk voor een ‘groene uitstraling’ omdat dit type cement een beton oplevert dat op twee manieren duurzamer is.

Duurzaamheid is, in de context van levensduur, het vermogen van een constructie(deel) om gedurende een voldoende lange periode haar functies te vervullen. Tijdens de gebruiksfase wordt een betonconstructie blootgesteld aan invloeden van buitenaf die het beton en/of de wapening kunnen aantasten. Het beton moet daar voldoende weerstand tegen bieden. De keuze voor de juiste cementsoort speelt hierbij een belangrijke rol. De toepassing van een cement op basis van minimaal 50% hoogovenslak heeft hierbij duidelijke voordelen ten opzichte van een puur portlandcement; een betere bestandheid tegen indringing van chloriden en daarmee het tegengaan van de corrosie van wapening, een betere bestandheid tegen aantasting door sulfaten en ongevoeligheid voor de alkali-silicareactie (ASR).

Duurzaamheid in de context van het milieu is mede vanuit de politiek gezien een belangrijk thema, waarvan het terugdringen van de CO₂-uitstoot een van de voornaamste thema’s is. Bij de verwerking en productie van hoogovenslak tot hoogovencement is de uitstoot van CO₂ beperkt. In de combinatie van portlandcementklinker en hoogovenslak zit een optimum waarbij de eigenschappen als sterkteontwikkeling en duurzaamheid nog beide tot hun recht komen en waarbij tevens voldaan wordt aan de steeds luider klinkende vraag uit de markt naar ‘groen’ cement. CEM III/A 52,5 N heeft wat je zou kunnen noemen een unique sellingpoint. Een cement met een gelijkwaardige sterkteontwikkeling aan portlandcement, maar met een ongeveer 50% lagere CO₂-uitstoot

De unieke uitstraling van wit beton gaat dus heel goed samen met het streven naar duurzaamheid.

Blauw ...? Dat is pas groen

Deze tekst is deels overgenomen uit het door Peter de Vries geschreven Betoniek-artikel ‘Blauw…? Dat is pas groen!’

Betoniek is hét kennisplatform over de technologie en uitvoering van beton. Met het delen van kennis draagt Betoniek al sinds 1970 bij aan een goede kwaliteit van de bouw in Nederland. Je leest er over bijzondere uitvoeringstechnieken, slimme praktijkoplossingen, de laatste regelgeving en nieuwe trends en ontwikkelingen.