Herbruikbaar betonnen straatmeubilair

Auteurs: Iris van Gorkom, Rosemiek van der Linden en Quirine van Thiel

In veel sectoren, waaronder straatmeubilair, kan circulariteit veel verder worden doorgevoerd dan nu gebeurt. Voor straatmeubilair worden stevige materialen gebruikt om de objecten te beschermen tegen vandalisme, maar door het ontwerp kunnen ze vaak niet worden hergebruikt. Met het modulaire ontwerp van The Concrete Turn, wordt het thema circulair beton en hergebruik op het gebied van straatmeubilair voortvarend aangepakt.

Op weg naar een circulaire openbare ruimte

Circulariteit wordt een steeds groter vraagstuk: grondstoffen op onze aarde worden schaarser, terwijl de vraag naar grondstoffen wereldwijd toeneemt (Merrild et al., 2016). Daarnaast streeft Nederland naar een volledig circulaire economie in 2050 (Rijksoverheid 2019). Daarom moeten we efficiënter en slimmer omgaan met grondstoffen, door te recyclen, maar ook door producten te hergebruiken.

De beste manier om bij te dragen aan een circulaire economie is door één op één materialen en objecten te hergebruiken. Dit betekent dat de duurzame producten die vandaag worden ontworpen, de producten zullen zijn die over dertig jaar worden hergebruikt.

Circulair beton

Vanuit deze insteek zijn drie masterstudenten architectuur aan de Technische Universiteit Delft (Iris van Gorkom, Rosemiek van der Linden en Quirine van Thiel), te werk gegaan. Het ontwerp bestaat uit een betonnen module die in de buitenruimte inzetbaar en herbruikbaar is op verschillende manieren.

Vanaf begin 2021 zijn de studenten bezig geweest met het doorontwikkelen van dit ontwerp, genaamd The Concrete Turn. Ze begonnen met het ontwerpen van een circulair betonobject in de studio Making van voorjaar 2021, waarbij ze een aantal testen hebben gedaan om de vorm te optimaliseren. Daarna hebben zij vanuit de Technische Universiteit Delft de kans gekregen, via een nieuw project, de module verder door te ontwikkelen en op de markt te brengen. Inmiddels zien de gemeentes Rotterdam en Delft potentie in het project en daarom wil The Concrete Turn graag een prototype realiseren. Dit geeft een kans de haalbaarheid van de modules goed te laten zien. Na het project afgesloten te hebben, zijn zij volop bezig een prototype op schaal 1:1 te realiseren, samen met een betonproducent.

Levensduur straatmeubilair

Er worden momenteel veel stappen gezet om circulair te gaan denken, maar zoals aangegeven kan circulariteit in straatmeubilair nog verder worden doorgevoerd. Naast het feit dat de objecten meestal niet herbruikbaar zijn ontworpen, is de levensduur van de materialen die vaak worden toegepast niet langer dan vijfentwintig jaar. Hier lag voor The Concrete Turn potentie in hergebruik dat nog niet is ingevuld. Doordat de modules van Concrete Turn op verschillende manieren flexibel ingezet kunnen worden, kunnen ze makkelijk worden hergebruikt als ze niet meer nodig zijn in hun huidige functie.

Opbouw modules

The Concrete Turn is een modulair ontwerp dat flexibel, duurzaam en herbruikbaar is door de lange levensduur en de slimme vorm die één op één hergebruik stimuleert. De modules zijn gemaakt van geopolymeerbeton, een materiaal dat meer dan honderd jaar kan worden gebruikt. Het gebruik van geopolymeerbeton zorgt ervoor dat de CO₂-uitstoten tot wel veertig procent kan worden verlaagd en er kan bij productie gebruik worden gemaakt van betonafval.

Het gebruik van beton heeft naast de lange levensduur nog een ander voordeel: het gewicht. Doordat beton een zwaar materiaal is, zijn de modules hufterproof. Ze kunnen immers niet makkelijk meegenomen of omgeduwd worden. De modules kunnen functioneren als bank, speelobject, tegel, plantenperken en nog veel meer. Om de functionaliteit van de modules te optimaliseren, hebben ze vier verschillende diktes. De modules zijn multifunctioneel en daarom kunnen ze voor nieuwe functies worden gebruikt wanneer de huidige functie niet meer nodig is.

Bronnen

Merrild, H., Jensen, K. G., & Sommer, J. (2016). Building a Circular Future. GXN

Rijksoverheid. (2019, August 21). Nederland circulair in 2050 - Circulaire economie Rijksoverheid.nl; Ministerie van Algemene Zaken