Kunstig gerestaureerde betonnen graansilo voor eten in stijl

Auteur: Barbara Heijl

Een vegetarische saté of een flinke hotdog eten in een graansilo? Dat kan in het Havenkwartier in Deventer. De Zwarte Silo is van leegstaand, industrieel monument veranderd in een levendige foodhal. De originele betonnen constructie en achthoekige trechters, waarin vroeger granen, bonen en zaden werden opgeslagen, zijn nog prominent aanwezig. Met knap restauratiewerk is de authentieke, betonnen structuur behouden en is de gevel in oude luister hersteld.

Voorgeschiedenis

In 1923 is de betonnen graansilo gebouwd ten zuidoosten van het middeleeuwse stadscentrum. Hier werden onder andere granen opgeslagen en verhandeld. Het gebouw staat gedeeltelijk in het water op betonnen palen. De 23 m hoge silo heeft aan weerszijden bijgebouwen van één bouwlaag hoog, oorspronkelijk de pakhuizen en kantoorruimte. Tot 1990 functioneerde het complex als graansilo. In 2012 kreeg het karakteristieke bouwwerk de status van gemeentelijk monument.

Zwart

De silo bestaat uit een casco van traditioneel in het werk gestort beton. Vlak na de bouw is over het beton een laag cementpleister aangebracht. Oorspronkelijk was de silo dan ook cementkleurig, lichtgrijs. De bijnaam, Zwarte Silo, kreeg het gebouw nadat er tussen 1947 en 1965 een asfalt-teerlaag is aangebracht op de gevel. Waarschijnlijk was dit vanwege de ontstane corrosieschade. In de jaren '70 werden de zuid- en westgevel nogmaals voorzien van een laag gespoten teer-bitumen. De asfalt-teerlaag leek op korte termijn een goede oplossing. Op lange termijn bleek de laag echter te verharden, raakte hij los van de ondergrond en brokkelde af. Daardoor kon vocht in het beton dringen en ontstond op veel plaatsen schade.

Behoud van beton

In het voormalig zoutpakhuis naast de silo was de vloer van binnenuit aangetast, door chloriden afkomstig uit het zout. Onder de vloer was voor chlorideschade kenmerkende donkerbruine roestuitbloei zichtbaar. Een betontechnologisch laboratorium heeft de schade opgenomen. De vlakke vloer en betonnen kinderbinten waren onherstelbaar beschadigd en zijn vervangen door een nieuwe staalplaatbetonvloer. Verder is de oorspronkelijke randbalkconstructie behouden door deze kathodisch te beschermen. De originele wapening van de oude betonnen ringbalk en de paalfundering zijn blootgelegd en verbonden met opofferingszink. Het onedeler metaal zink oxideert in plaats van het wapeningsijzer. Op deze manier kon zo veel mogelijk van de oude betonstructuur bewaard blijven.

Restauratie gevel

In de eerste decennia van de twintigste eeuw werd in het betonmengsel vaak een grof toeslagmateriaal gebruikt, met grindnesten tot gevolg. Ook was de dekkingsdikte van het beton op de wapening vaak niet afdoende. Er werd bovendien veel water toegevoegd aan de betonmortel, waardoor het beton poreus werd. Deze factoren vormden samen de voornaamste oorzaak van de betonschade aan de gevel. Om te kunnen restaureren, is eerst de zwarte laag verwijderd en zijn holle plekken opengehakt. Vervolgens is het oppervlak gestraald met heel fijn grit. Na het verwijderen van roest, is de wapening behandeld met een passiverende coating. Daarna is een betonreparatiemortel aangebracht. Polymeren in de mortel maken dat er minder vocht nodig is bij de verwerking en bevorderen de hechting.
Het beton was erg poreus, daarom is een zwarte laag kristal- cementgraniet (kcg) opgespoten. In de natte mortel is bovendien fijn grit gespoten om het beeld van de oude asfalt-teerlaag zo goed mogelijk te benaderen.