Betonnen casco voor de eeuwigheid

Auteur: Foka Kempenaar, Redactie Ridderkerk

Het Margarethacomplex in Kampen staat op een plek die sinds de 14^e eeuw een zorgbestemming kent. “Om de bestemming eer aan te doen, wilden we voorkomen dat het gebouw over een jaar of veertig opnieuw niet zou voldoen aan de eisen van de tijd”, zegt architect Martin Huiskes, partner van LKSVDD architecten. Met die circulaire gedachte in het achterhoofd is gekozen voor een gebouw met een hoog adaptief vermogen, in feite door beton circulair toe te passen.

Levensduur

Huiskes doelt op het feit dat een groot deel van de bestaande gebouwen op het terrein absoluut niet meer voldeed voor huisvesting voor de huidige zorgvraag. Zo werden er in een gebouwdeel uit de jaren ‘50 nog badkamers gedeeld en was de constructieve opzet van de jaren ’80 gebouwen afgestemd op kamers van 25 m². Het meest interessante pand stamt uit 1932. Dat is blijven staan en daarin is nu een deel van de voorzieningen ondergebracht.

Flexibiliteit

Voor een hoge mate van flexibiliteit is gekozen voor een betoncasco. Om het gebouw functioneel adaptief te maken is onder andere extra verdiepingshoogte toegevoegd en is het casco met zijn kolomstructuur zo rank mogelijk gemaakt. De overspanningsrichting is van gevel tot gevel. Tussen de betonconstructie zijn de gevels opgevuld met hogesterktebeton, zodat deze in de toekomst eenvoudig kunnen worden aangepast.

Voor een flexibele gebouwindeling is gewerkt met metal studwanden. Met de extra verdiepingshoogte kunnen de installaties – die zoveel mogelijk geplaatst zijn in de gangruimtes – onder het betoncasco weggewerkt worden, vrij van het casco. De installaties zijn per stramien verticaal gekoppeld en ook deels in de gangzone onder de vloer in een plafondzone aangebracht. Vanuit hier kunnen de woningen worden ‘gevoed’. Zo zijn ook de installaties over tientallen jaren vrij eenvoudig aan te passen naar modernere maatstaven.

Betonkernactivering

Een van de voordelen van beton is het accumulerend vermogen: het dient in dit project ook als basis voor verwarming en koeling met betonkernactivering. In verblijfsgebieden is gezorgd voor extra comfort met bijverwarming. Leerpunt bij de betonkernactivering is volgens Huiskes om niet te bezuinigen op de grootte van de bron. Na de hete zomers van afgelopen jaren constateert hij dat de bron in dit geval groter had gemoeten.

Circulair denken

Huiskes bouwt bij voorkeur met materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact. “Onze huidige manier van bouwen is vooral ingericht om de initiële kosten zo laag mogelijk te houden. Als we zouden uitgaan van de totale levensduurkosten en uitgaan van toegevoegde waarden anders dan alleen financieel, zal dit uiteindelijk leiden tot meerwaarde op de langere termijn.”

Voor dit project was beton een logische keuze. Huiskes’ uitgangspunt is materialen met de grootste milieu-impact zo lang mogelijk ‘in leven’ te houden. Beton was in dit geval, ook met het oog op het budget, de meest voor de hand liggende keuze. “Bovendien heeft dit materiaal het in zich om, indien goed toegepast, lang te blijven bestaan.”